روشن

خارج كردن
زماني كه تمام مهره‌ها را در ناحيه خودي (۶خانه سمت راست تخته) جمع كرديد، حالا نوبت به آن رسيده‌است كه مهره‌هاي خود را از بازي خارج كنيد و براي خارج كردن مهره از بازي، شما بايد تاس‌ها را بيندازيد و به ازاي هر شماره تاس، يك مهره از بازي خارج كنيد. مثلاً اگر شما ۵و۲ بياوريد، بايد يك مهره از خانه شماره ۵ و يك مهره از خانه شماره ۲ خارج كنيد و اگر در خانه‌هاي ۵و۲ هيچ مهره‌اي نبود بايد با ديگر مهره‌ها اين تاسهاي ۵و۲ را بازي كنيد مثلاً براي تاس ۵ يك مهره از خانه ۶ به خانه يك ببريد و براي تاس دو يك مهره از خانه‌هاي ديگر حركت دهيد.
خريد دومينو
خريد بازي دومينو
خريد اينترنتي دومينو

• قانون: اگر تاس انداختيد و در خانه مورد نظر هيج مهره‌اي نبود با شرط اينكه در خانه‌هاي قبلش هم هيچ مهره‌اي نباشد، شما مي‌توانيد اين مهره را از نزديكترين خانه قبل از عدد تاس برداريد. مثلاً تمام مهره‌هاي شما در خانه‌هاي ۱،۲،۳ جمع است و شما تاس مي‌اندازيد. اگر تاس شما مثلاً ۴و۶ باشد شما مي‌توانيد دو مهره از خانه ۳ خارج كنيد اما اگر در خانه ۵ شما مهره باشد شما نمي‌توانيد با تاس ۴ مهره از بازي خارج كنيد و بايد اين تاس را بازي كنيد.

حال اگر تاس جفت بياريد شما مي‌توانيد چهار مهره از خانه عدد تاس خارج كنيد. مثلاً اگر جفت ۳ بياريد در صورتي كه چهار مهره در خانه ۳باشد مي‌توانيد هر چهار مهره را خارج كنيد. اگر كمتر از چهار مهره در خانه ۳ باشد، مي‌توانيد تعداد تاس ۳ باقي‌مانده را از خانه ۲ برداريد.

• قانون: اگر در 6 خانه مهره باشد و به طو مثال شما تاس ميريزيد و 2 و 5 مي اوريد به جاي اينكه از خانه 2 و 5 مهره اي خارج كنيد مي توانيد 2 يا 5 را بازي كنيد .

زدن و خوردن

خانه اشغال شده توسط يك مهره، تك ناميده مي‌شود. اگر حريف روي مهره تك بيايد، آن مهره را مي‌زند و جاي آن قرار مي‌گيرد و مهره خورده شده روي «بار» قرار مي‌گيرد.

تا زماني كه يك بازيكن يك يا چند مهره بر روي بار دارد، بايد نخست آنها را وارد بازي كند. هنگامي كه نوبت اوست، با توجه به عدد روي تاسش، مهره بيرون را در خانه بازي از ناحيه خودي حريف قرار مي‌دهد. به عنوان مثال، اگر يك بازيكن يك مهره در بار دارد، و تاسش ۴ و ۶ دارد، مي‌تواند مهره اش را بر روي هر دو خانه چهار يا شش ناحيه خودي حريف قرار دهد به شرطي كه آن خانه‌ها باز باشند. اگر هيچ خانه‌اي باز نباشد، بازيكن نوبت خود را از دست مي‌دهد؛ ولي بايد تا آنجا كه مي‌تواند مهره‌هايش را وارد كند و بقيه را براي نوبت بعديش بگذارد. پس از آنكه آخرين مهره خورده شده وارد بازي شد، بازيكن به بازي عادي خود ادامه مي‌دهد و اگر از تاسش چيزي باقي‌مانده باشد، آن را بازي مي‌كند. قانون: در ۶ خانه اخر نمي‌توان مهرهٔ حريف را زد و سپس آن را روي مهره‌هاي ديگر خودي قرار داد؛ ولي همواره مي‌توان مهره حريف را زد و سپس آن را در ديگر خانه‌هاي خالي حركت داده و يا حتي مهره ديگري از حريف را زد.شايان ذكر است كه در بازي اولويت با حركت است.همان گونه ابتدا حركت ميكنيم.مثلا اگر موقعيت خوردن مهره را داشته باشيم وحركت, مقدم حركت مهره است.
خريد شطرنج چوبي

خريد اينترنتي شطرنج چوبي

فروشگاه شطرنج چوبي

آغاز بازي

نحوه چيدن مهره‌ها در ابتداي بازي

ابتدا، هر بازيكن يك تاس پرت مي‌كند. بازيكني كه عدد بيشتري بياورد بازي را آغاز مي‌كند. در صورت مساوي شدن، دوباره تاس را پرتاب مي‌كنند (شخص آغاز كننده با همان تاس ريخته شده بازي مي‌كند و دوباره تاس نمي‌ريزد مثلاً اگر حريف ۲ اورده باشد وشما ۵ شما بايد ۲ و ۵ را حركت كنيد) سپس نوبت بازيكن ديگر مي‌شود. عدد روي تاسها نشان مي‌دهد كه مهره‌ها چه تعداد خانه بايد حركت داده شوند. مهره‌ها روبه جلو و با قانون‌هاي زير حركت داده مي‌شوند:

تخته نرد
تخته نرد ارزان

مهره با توجه به عدد روي تاس به خانهٔ باز (خانه‌اي كه از دو مهره يا تعداد بيشتري از مهره‌هاي حريف پر نشده باشد) مي‌تواند جابجا شود.

عددهاي روي دو تاس تشكيل حركت‌هاي جداگانه مي‌دهد. به عنوان مثال، اگر يك بازيكن عدد تاسش ۵ و ۳ باشد، او مي‌تواند يك مهره را پنج خانه و مهره ديگري را سه خانه جلوتر در خانه باز قرار دهد. يا مي‌تواند يك مهره را هشت خانه به جلو ببرد و در يك خانه باز قرار دهد (تنها در صورتي كه نقطه مياني سه و پنج همزمان بسته نباشند). خانه بسته خانه‌اي است كه دو مهره يا مهره‌هاي بيشتري از حريف آن خانه را پر كرده باشد.

بازيكني كه تاسش دو عدد برابر مياورد، اصطلاحاً جفت آورده و معادل آوردن چهار تا از آن عدد است. مثلاً اگر تاس ۶ و ۶ بياورد، بازيكن داراي چهار «شش» براي استفاده‌است، و مي‌تواند هر تركيبي از مهره‌ها را حركت دهد.

بازيكن بايد تا زماني كه حركت قانوني با عدد روي تاسها دارد، حركت كند و نمي‌تواند از عددي كه آورده صرف نظر كند. مثلاً اگر جفت ۳ آورده و فقط سه تاي آنها را مي‌تواند بازي كند، بايد آن سه را بازي كند.

بازيكن همواره بايد بيشترين تعداد حركت را كه مي‌تواند بازي كند، به اين معني كه اگر فرضاً بازيكن تاسش ۴ و ۵ بيايد به اين صورت كه اگر مهره‌اي خاص را ۴ خانه حركت دهد ديگر امكاني براي بازي كردن تاس ۵ نداشته باشد اما اگر مهره‌اي ديگر را ۴ خانه حركت دهد امكان بازي كردن تاس ۵ نيز برايش مهيا شود اجباراً بايد حالتي را كه امكان بازي كردن هر دو تاس را به او مي‌دهد بازي كند حتي اگر آشكارا به ضررش باشد.

سند سوم شاهنامه فردوسي است كه در بخش «در نهادن شطرنج» اين باز در قالب شعر به داستان ساخت تخت نرد مي‌پردازد. داستان با اين اشعار آغاز مي‌شود.

سپاس از خداوند خورشيد و ماه

كه رَستم ز بوزرجمهر و ز شاه

چون اين كار دلگيرت آمد به‌بُن

ز شطرنج بايد كه رانم سَخُن

چنين آگهي يافت شاه جهان

ز گفتار بيدار كار آگاهان

كه آمد فرستادهٔ شاه هند

ابابيل و چتر و سواران سند

بياورد پس نامه‌اي بر پرند

نبشته به نوشين روان راي هند

بدانند هر مهره‌اي را به نام

كه گويند پس خانه او كدام

پياده بدانند و پيل و سپاه

رخ و اسپ و رفتار فرزين و شاه

گر اين نغزبازي بجاي آورند

درين كار پاكيزه راي آورند

همان باژ و ساوي كه فرمود شاه
خريد تخته نرد ارزان
خريد اينترنتي تخته نرد

بخوبي فرستم بران بارگاه

و گر نامداران ايران گروه

ازين دانش آيند يكسر ستوه

چو با دانش ما ندارند تاو

نخواهند زين بوم و بر باژ و ساو

چگونگي پيدايش نرد امروزي: كهن ترين اسناد موجود در جهان كه بر وجود تخت نرد به صورت امروزي دلالت دارند، اسناد كاملاً معتبر و تاريخي ايراني است كه از ساخت اين بازي در زمان ساسانيان به دست بزرگمهر وزير باهوش خبر مي‌دهند.

خريد تخته نرد مرغوب
خريد تخته نرد در تهران

سند نخست: يك نوشتهٔ پهلوي بنام چترنگ نامك(ماتيكان چترنگ يا گزارش شترنج) اين بازي را بزرگمهر در پاسخ به بازي شطرنج كه پادشاه هندوستان براي انوشيروان مي‌فرستد، ابداع مي‌كند و به پاس اردشير بابكان، بنيانگذار سلسله ساساني آن را نيواردشير به معناي اردشير نجيب نام مي‌نهد. بنا به متن كتاب چترنگ نامك، بزرگمهر در ساخت تخت نرد از نمادهاي گوناگوني كه عموماً مربوط به باورهاي زرتشتي است الهام مي‌گيرد. مانند تشبيه صفحهٔ بازي به كره زمين ، چهار بخش زمين بازي به چهار فصل سال، سياهي و سپيدي مهره‌ها به شب و روز ، تعداد مهره‌ها به تعداد روزهاي يك ماه، گردش تاس‌ها به چرخش افلاك و ستارگان و گردش مهره‌ها به حركت مردمان تشبيه شده‌است. همچنين چيدن مهره‌ها در آغاز بازي به آفرينش دنيا و برخورد و گذر مهره‌ها از يكديگر را به برخورد و گذر انسان‌ها به هم در اين زندگي و در انتها بيرون رفتن آنها از صفحه بازي به مرگ تشبيه گرديده‌است. نمادپردازي حتي در شرح شماره تاس‌ها نيز ديده مي‌شود كه ۱ نشان اهورامزدا؛ ۲ نشان دو مينو (انگره مينو و سپنتا مينو)؛ ۳ نشان انديشه، گفتار و كردار نيك؛ ۴ نشان عنصرهاي چهارگانه خلقت يعني آب، باد، خاك، آتش؛ ۵ نشان پنج روشني خورشيد، ماه، ستاره، آتش، آذرخش و ۶ به شش گاهنبار مانند شده‌است.[۴][۵]در تلمود نيز به اين بازي اشاره شده‌است و جالب اينجاست كه جمع اعداد رو به روي هم در طرفين تاس‌ها همواره هفت يعني عددي كه براي ايرانيان گرامي بوده است مي‌باشد. چنانكه در برابر يك، شش نهاده‌اند و در مقابل دو، پنج و در مقابل سه، چهار.

در ميان تمامي مردم جهان ايران به عنوان سرزمين مادري اين بازي شناخته شده است. نخستين بازي ساختهٔ دست بشر روي اين كره خاكي كه در واقع نياي تخت نرد و شايد شترنج هم شناخته مي‌شود و مربوط به حدود ۶ هزار سال پيش زمان تمدن عيلام درخوزستان منطقه ايذه وشوش مي‌باشد، صفحهٔ بازي اي است كه در شهر سوخته ي سيستان و بلوچستان از گور باستاني موسوم به شمارهٔ ۷۶۱ به همراه ۶۰ مهرهٔ آن كشف شده و از چوب آبنوس و به شكل ماري است كه ۲۰ بار به دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته است. مهره‌ها و تاس‌هاي آن كه با تاس‌هاي امروزي كاملاً متفاوت بوده است
فروشگاه تخته نرد
فروش تخته نرد
 در يك ظرف سفالي در كنار صفحهٔ بازي قرار داشتند و از سنگ‌هاي رايج در شهر سوخته يعني از لاجورد، عقيق و فيروزه بوده است. تا پيش از اين گمان مي‌رفت كه صفحهٔ بازي پيدا شده در گورستان سلطنتي اور در بين‌النهرين (عراق كنوني) كهن ترين بازي ساخته شده به دست بشر مي‌باشد. نمونه ديگري از قديمي ترين بازي‌هاي صفحه و مهره‌اي دنيا كه كشف شده مربوط به پنج هزار سال پيش و به شكل عقاب و عقرب از جنس سنگ صابوني در حاشيه هليل رود در جيرفت كرمان در پي كاوش‌هاي پروفسور يوسف مجيدزاده كشف شد و داراي سوراخ‌هايي (خانه‌هايي) است كه مهره‌ها در آن جاي مي‌گرفتند.[۳] نمونه‌هاي ديگري نيز از بازي‌ها در تپه سيلك كاشان، صخره‌هاي جزيره خارك در خليج پارس كشف شده است. محققان اين نوع بازي‌هاي صفحه و مهره‌اي كه تعداد بيشتر و نمونه‌هاي كهن تر آن‌ها در ايران كشف گرديده و البته در بين ديگر ملت‌هاي كهن دنيا مانند چين، مصر و... وجود داشته را نياي بازي امروزي نرد ناميده‌اند. در واقع همه اين بازي‌هاي ابتدايي به گونه‌اي بودند كه تعدادي سنگ يا مهره را در صفحه‌اي كه داراي خانه‌هايي به تعداد مختلف بوده، جا به جا مي‌كردند و مهره‌ها را از يك نقطه آغازي به يك نقطه پاياني مي‌رساندند.